Hakan Ali TURGUT(1)
Şimdinin gittikçe artan bir biçimde tercih edilen uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak arabuluculuk, en iyi şekilde, tarafların uyuşmazlıklarını- yasal olarak üzerlerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri alanlarda kalmak koşuluyla- mahkeme yoluyla çözmek yerine tarafsız bir üçüncü kişinin yardımıyla kendi aralarında çözdükleri alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak tanımlanabilir.

Alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak arabuluculuğun, klasik yargısal çözümlere nazaran sayısız avantajları vardır. Aslında, bu iki yöntem arasındaki fark o kadar büyüktür ki, arabuluculuk kısaca ‘kazan-kazan’ çözümü olarak anılırken, diğeri ‘kaybet-kaybet’ e eşdeğer görülmektedir.

Makro ölçekten bakıldığında, çatışmaların, uyuşmazlıkları barışçıl bir biçimde sona erdiren
arabuluculuk yoluyla çözümünün sosyal barışa önemli katkılar sağladığı aşikardır. Böylece,
devletlerin hem ulusal hem de uluslar arası düzeyde barışı ve sosyal düzeni idame ve restore
etmesine de önemli ölçüde katkı sağlar.

Arabuluculuğun en başta gelen faydası, yargısal yöntemlerin aksine, tarafların, çatışmanın en
başından barışçıl sonla noktalanmasına kadar geçecek tüm çözüm sürecini, tamamen kendi kontrolleri altında yürütmelerine imkân vermesidir. Taraflar, uyuşmazlıklarını çözmek için, aynı tür uyuşmazlıklarda özel uzmanlık ve tecrübe sahibi olan en uygun arabulucuyu seçebilirler. Buna ilaveten, uyuşmazlıkların arabuluculuk yoluyla zaman ve masraf yönünden optimum bir şekilde çözümü, arabuluculuğu, çok daha uzun ve pahalı bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olan mahkeme yargısına nazaran önemli ölçüde avantajlı kılar. Arabuluculuk, bir ticari ilişki krizini, uzmanlığını ve yoğun çalışmasını tarafların hoşnut olarak masadan kalkmasını sağlayacak en uygun ve yaratıcı çözümü bulmaya adayan arabulucunun yardımıyla, bir ticari iş fırsatına dönüştürebilir.

Arabuluculuğun, alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak, yargısal yöntemlere nazaran önde gelen bir diğer üstünlüğü de taraflara, itibarlarını ve mahremiyetlerini koruma konusunda imkân sağlamasında yatar. Arabuluculuğun bu yönü, onu, uyuşmazlıkları alenileştiği takdirde bazı mahremiyet endişeleri doğacak olan taraflar için en iyi alternatif çözüm yöntemi haline getirmektedir. Özellikle devlet sırrı içeren uyuşmazlıkların tarafları, doğal olarak mahremiyet endişeleri taşımakta ve kaçınılmaz olarak uyuşmazlıkla ilgili bilgileri gizli tutmaya çalışmaktadır.

Bununla ilgili olarak, savunma sanayi şirketleri, uyuşmazlıklarını gizli bir biçimde çözmelerine yardım edecek en uygun alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemini seçme konusunda oldukça hassastırlar ve öyle de olmalıdırlar.

Savaşların şekil ve mahiyeti son on yıl içinde azami ölçüde değiştiğinden, savunma sanayi şirketlerinin devletin güvenliği ve milli savunması için gördükleri işlev de gittikçe artan bir biçimde hayati önem kazanmaktadır. Özellikle savunma sanayi şirketleri tarafından yürütülen silah sistemleri projeleri kapsamındaki teknolojik alt yapılar ile mühendislik bilgileri ve teknik bilgilerin, devlet sırrı kavramından kolayca ayırt edilmesinin mümkün olmayacağı açıktır. Uluslar arası ya da ulusal ölçekte bu tür devlet sırrı içeren projeleri yürüten şirket yetkilileri, azami milli çıkarlar için sorumluluk duygusuyla hareket etmek zorundadır. Bu hareket tarzı, belirtilen olağan vatandaşlık görevinin de ötesinde, devlet sırlarını koruma altına alan Türk Ceza Kanunu’nun 326. ve devamı maddelerine göre de yasal bir yükümlülüktür.

Devlet sırrı olarak kabul edilebilecek düzeyde yüksek dereceli gizli bilgiler içeren uyuşmazlıkları
yöneten savunma sanayi şirketleri, bu uyuşmazlıkları gizli bir biçimde çözmek zorundadır. Aynı
şekilde, bu tür uyuşmazlıkların alenileşmesini önlemek de milli çıkarları azami ölçüde gerçekleştirmenin bir gereğidir. Savunma Sanayi şirketleri yetkilileri, bu tür uyuşmazlıkları arabuluculuk yoluyla gizli bir biçimde çözmenin, yargısal yönteme en iyi alternatif olduğunu her daim akıllarında tutmalıdır.

(1) AYİM (Emekli) üyesi, Arabulucu ve Avukat, Gordion Arabuluculuk ve Tahkim Merkezi kurucu
ortağı.

MEDIATION & DEFENSE INDUSTRY CORPORATES